Hallac-ı Mansur Menakıbnamesi; Niyazi-i Kadim

Hallac-ı Mansur, Bağdat havalisinde yaşamasına rağmen Arap ve İran edebiyatından ziyade Türk edebiyatında söz konusu edilmiştir. Denebilir ki müslüman topluluklar içinde o, en fazla Türkler tarafından sevilmiş ve benimsenmiştir. Bir 14.-15. asır metni olan “Menakıbname-i Hallac-ı Mansur”un geniş bir muhitte okunmasından da bu anlaşılacaktır.

Bizim, ?Hallac-ı Mansur’un Menakıbnamesi başlığıyla hazırladığımız bu eseri hazırlamaktan gayemiz şu noktalarda toplanabilir: Birincisi bu eser, Eski Türkiye Türkçesiyle yazılan ilk manzûm meaakıpnâme örneklerindendir. Dolayısıyla tasavvuf tarihi araştırmalarında mühim bir yeri vardır. İkincisi eser, Hallâc’ın hayatını ve inancını sade bir dille ve açık bir şekilde ortaya koymaktadır. Üçüncüsü bu eser, Eski Türkiye Türkçesi araştırmaları açısından oldukça değerlidir.

Hallac-ı Mansur’un Menakıbnamesi üç bölümden oluşmaktadır: Birinci bölümde Hallac’ın hayatı, inancı ve eserleri ele alınmıştır. Burada verilen bilgiler daha ziyade Hallac uzmanı olarak tanınan M. L. Massignon, R. Nicholson, Yaşar Nuri Öztürk gibi ilim adamlarının yazdıklarına ve Attar’ın Tezkiretü’l-Evliya’sına dayanmaktadır. İkinci bölümde ise dünya ve Türk edebiyatında Hallac-ı Mansur, Niyazi’nin ?Menakıbname-i Hallac-ı Mansur’u ve Niyazi’nin kimliği araştırılmıştır. Çalışmamızın asıl gayesi Niyazi’nin “Menakıbname-i Hallac-ı Mansur (Mansurname)” adlı eserini ortaya koymaktır. Üçüncü ve esas bölümde ise metnin çevirisi bulunmaktadır.

Eserin sonunda Hallâc araştırmalarına katkıda bulunmak için üç metin daha ilave ederek eseri zenginleştirdik. Bunlar; Abdülkadir Geylani, İbrahim Has ve Tahirü’l-Mevlevi Hazretlerinden yapılmış iktibaslardır. Son bölümde ayrıca küçük bir sözlük ile eserde geçen mekan ve şahıs isimlerine ait indekse yer verilmiştir. İnceleme sonundaki bibliyografyaya ise birinci dereceden kullandığımız kaynaklar alınmıştır.