Akşemseddîn Kitabı

Akşemseddîn Kitabı adlı bu çalışmamızda büyük Hak ârifi ve âşıkı, İstanbul’un manevî fâtihi Akşemseddîn Mehemmed bin Hamza’nın hayatıyla ilgili olarak kaleme alınan menâkıbnâmeler, kronikler, seyâhatnâmeler ve hâtırâlar bir araya getirilmiştir. Hiç şüphesiz İstanbul’un fethiyle Akşemseddîn Hazretleri arasında manevî bir münasebet vardır. Fâtih İstanbul’un bedeni ise Akşemseddîn de rûhudur.

*

Akşems’in hayatı hakkındaki ilk menâkıbnâme 16. asrın başlarında Hüseyin Enîsî tarafından derlenmiştir. Enîsî, kendinden sonraki yazılanlara da kaynaklık etmiştir. Akşems, Fâtih dönemi erenlerindendir. Onun en önemli vasıflarından biri himmeti âlî bir zât postu, bir mürşid-i hakîkî oluşudur. Bundandır ki “Kostantiniyye” Akşemseddîn Hazretleri zamanında ve onun kudsî nefesleriyle “İslambol” hâline gelmiştir. O, feth-i mübînin himmet merciidir. Akşems’in bu vasfı tabipliğini örtmüştür. Bu mânâda Ak Şeyh beden hastalarına tabip, gönül hastalarına habiptir.

*

Akşemseddîn Kitabı’nda otuza yakın metne yer verilmiştir. Söz konusu anlatılar Hüseyin Enîsî, Lâmiî Çelebî, İlyâs ibn Akhisarî, Taşköprülüzâde, Mecdî Mehmed Efendi, Hoca Sadeddîn, Gelibolulu Mustafa Âlî, Sarı Abdullah, Evliyâ Çelebi, Amasyalı Alî, Solakzâde, Yazarı Mechûl, Ahmed Hasîb Efendi, Abdürrezzâk, Enfî Hasan, La‘lîzâde, İbrâhîm Hâs, Hüseyin Ayvansarayî, Müstakîmzâde Süleyman Sa’deddîn, Süleyman Şeyhî Köstendilî, Osman Şâkir Efendi, Hüseyin Vassâf, Bursalı Mehmed Tâhir, Samiha Ayverdi, Nezihe Araz ve Ergun Göze gibi kişilere aittir. Bunlar daha da çoğaltılabilir.

*

Akşemseddîn, Hacı Bayram Baba’nın gönül çocuklarından biridir. O mürşidinin “âkıbet nûr olursun, seni kabrinde bulamazlar!” iltifât ve muştusuna mazhar olan ölümsüzlerdendir. O öyle büyük bir gönüldü ki ele avuca sığmayan genç pâdişâh Sultan Mehemmed Han, feth-i mübînde onun himmetine sığındı. Fâtih’in İstanbul’a sığmayan gönlü, onun çadırına, onun avucuna, onun gönlüne sığdı. Akşems olmasa idi, “beşikteki Mehmed” olmazdı. Beşikteki Mehmed olmasa idi, İstanbul olmazdı.

Kutlu fethin önderlerine selâm, vesselâm!